Op naar emissieloos bouwen

“Onze ambitie is om na 2030 volledig emissieloos te bouwen”, zegt Math Dohmen, adviserend directeur infra. “Zwaar bouwmaterieel, zoals grondverzet- en funderingsmachines, zijn grote uitstoters op de bouwplaats. Daarom investeren wij fors in de transitie naar elektrificering van dat materieel. Daarbij wordt de traditionele verbrandingsmotor vervangen door één of meerdere elektromotoren. De benodigde stroom wordt opgewekt met accu’s. Deze ambitie is onderdeel van ons EnergieManagementPlan, waarmee we CO2-uitstoot en andere emissies terugdringen en ons werk verduurzamen.”

“Elektrificatie van bouwmaterieel is de toekomst. Voor iedereen, niet alleen voor Heijmans,” stelt Twan Maas, bedrijfsleider bij Heijmans Materieel Beheer. “Dankzij onze investeringen en innovaties, zoals de elektrische draadkraan rijden we mee in de kopgroep. Het aanbod en de infrastructuur hiervan ontwikkelt zich continu. Zowel op technisch vlak als op het gebied van normen en richtlijnen.”

“Veel klanten vragen er om”, vult senior inkoper Peter Schellekens aan. “Dit helpt ons bij het realiseren van onze ambitie. Omdat nog niet iedere opdrachtgever zover is, moeten wij wel oppassen voor exploitatieverlies. Stel je hebt een elektrische graafmachine rijden op een project. Dan weten nu niet zeker of je die ook op andere werken kan inzetten. Niet overal kun je laden en accu’s opslaan. En als een machine stil staat, verdienen we de investering niet terug. Maar dit mag geen obstakel zijn in het halen van onze ambitie.”

Dubbele investering

Twan plaatst een kanttekening: “We moeten oppassen voor te hoge verwachtingen bij onze klanten. Je kunt wel een asfaltspreidmachine op waterstof presenteren, maar zolang die nog niet op groene waterstof loopt is de energievoorziening nog niet duurzaam. Zo misleid je opdrachtgevers. Onze elektrische machines laden we altijd met groene stroom.”
Peter denkt dat waterstof dé oplossing is voor zware machines, maar niet op korte termijn. “Pas als je waterstof maakt met duurzaam opgewekte stroom, is het een duurzame energiebron. In de toekomst zullen we een combinatie gebruiken van diverse energiebronnen, zowel materieel op accustroom als materieel op waterstof.”

Beschikbaarheid

“Opdrachtgevers denken soms dat we elektrisch materieel uit het schap halen”, vervolgt Twan. “Maar zo ver zijn we nog niet. We zijn gebonden aan de capaciteit van ombouwbedrijven. In een ideale situatie kopen we rechtstreeks elektrisch aangedreven machines bij een fabrikant, want een machine ombouwen is gemiddeld twee keer zo duur als een materieelstuk met dieselmotor.”

Volgens Peter is dit geen onwil van fabrikanten. “Die bedrijven willen net zo graag verduurzamen als wij, maar lopen tegen landelijke emissienormen van hun klanten aan. In Afrika en Azië is de brandstofkwaliteit niet zo goed als in Europa en gelden daar andere normen voor de emissie. Daarom verkopen ze daar nog machines met traditionele stage 3 verbrandingsmotoren. En elektrische machines worden in dat deel van de wereld nauwelijks verkocht, door het ontbreken van een goede laadinfrastructuur. Pas als de fabrikanten meer vraag krijgen, kunnen ze sneller verduurzamen.”

Laden en opslaan

Laden van elektrische personenauto’s kan bijna overal in Nederland, maar niet voor elektrische bouwmachines. Twan: “Bouwplaatsen en onze werkplaatsen zijn nog niet ingericht op elektrisch materieel. Zo bleek dat je accu’s van elektrische trilplaten niet mag opslaan bij reguliere trilplaten, die op brandstof lopen. Overal zijn dus aparte opslaglocaties voor accu’s nodig. Dit geldt ook voor de grote elektrische machines die je wilt parkeren. En laden met hoge vermogens betekent een extra veiligheidsrisico. Hier moeten we veiligheidsprotocollen en richtlijnen voor bedenken.”

Verstopt elektriciteitsnetwerk

“Bovendien moet je elektrische machines dagelijks opladen”, zegt Peter. “Een grote uitdaging, zeker bij infraprojecten waar we vaak langs een traject bouwen in plaats van op één locatie. Het elektriciteitsnetwerk kan de transitie nauwelijks bijhouden en raakt steeds vaker verstopt. Netbeheerders leveren daarom bijna geen nieuwe aansluitingen meer. Soms moet je een jaar wachten.”

Zeecontainer

Op de bouwplaats kun je machines op drie manieren laden: naar een stroompunt toe rijden, accu’s verwisselen of stroom naar de machine brengen. Peter: “Voor onze nieuwe elektrische draadkraan kiezen we voor optie drie. Deze 80-tons machine is te groot om naar een laadpunt te rijden, dus brengen we een accu naar ‘m toe. Dit is een met accu’s gevulde zeecontainer, met een vermogen van 500 kWh. Deze laden we via het normale stroomnet. Met dit accupakket kan je in één keer zes personenauto’s of een zware bouwmachine opladen. De draadkraan volledig laden duurt ongeveer tien uur.”

“Ondanks de hoge kosten en veiligheidsrisico’s, blijft Heijmans investeren in elektrisch aangedreven machines en het ontwikkelen van laadinfrastructuur waarmee je op bouwplaatsen veilig kunt laden. Nu rijst de vraag of we het werk blijven uitvoeren voor dezelfde prijs”, besluit Math. “Het kostenplaatje is nu nog hoger. Het lijkt ons goed als overheden samen met bouwers de meerkosten dragen en kijken naar andere financieringsmogelijkheden om het werk voor de komende jaren betaalbaar te houden. Alleen dan halen we onze ambitie om in 2030 emissieloos te bouwen.”